Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsi burun və sfenoid sinus vasitəsilə həyata keçirilən və hipofiz şişlərini aradan qaldırmağa yönəlmiş əməliyyatdır. Digər adı, transsfenoidal, "sfenoid sinus vasitəsilə" deməkdir. Endoskopik cərrahiyyə mikroskop və ya endoskop və ya hər ikisi ilə həyata keçirilə bilər. Ənənəvi mikroskopik texnika burun septumunun böyük bir hissəsinin çıxarılmasını və yuxarı dodağın altından dəri kəsilməsini nəzərdə tutur. Beləliklə, cərrah sfenoid sinus sahəsini birbaşa görə bilər.
Endoskopik endonazal cərrahiyyə adlanan minimal invaziv üsul burun boşluğunun arxasında kiçik bir kəsik yaradır və burun toxumalarının və ümumi anatomiyanın pisləşməsi ehtimalını minimuma endirir. LOR cərrahı isə endoskop adlanan işığa bağlı kiçik kamera ilə işləyir. Hər iki üsul hipofizə çatmağı hədəfləyir. Bu prosedurlar nəticəsində hipofizə çatdıqda, neyrocərrah şişi çıxarır.
Hipofiz vəzi şişinin simptomları hansılardır?
Hipofiz vəzinin şişi əvvəlcə birdən-birə simptomlar göstərməyə bilər. Bu səbəblə diaqnoz prosesinin uzun sürməsi səbəbindən meydana gələn ağırlaşmalar nəticəsində müxtəlif pozğunluqlar yarana bilər. Bu pozğunluqları aşağıdakı kimi izah edə bilərik:
Baş ağrısı: Hipofiz bezindəki şiş baş ağrısına səbəb ola bilər və bu ağrı digər baş ağrıları ilə müqayisədə xəstənin başının arxasındadır və bəzən şiddətli xarakter də göstərə bilər. Beynin arxasındakı hipofiz vəzində əmələ gələn şişin yaratdığı ağrı hətta burnun daxili hissələrini də təsir edə bilər.
Görmə problemləri: Hipofiz vəzinin qarşısında görmə sinirlərinin anatomik yeri var və bu vəzdə böyüyən şiş zamanla bu nahiyəyə təzyiq edərək görmə pozğunluqlarına səbəb olur.
Menstruasiya pozuntuları: Hipofiz vəzinin hormonları həddindən artıq və ya qeyri-kafi ifraz etməsinə səbəb olan şiş, menstruasiya pozuntularına da səbəb ola bilər. Hipofiz vəzinin şişi çıxarıldıqdan sonra menstruasiya ilkin vəziyyətinə qayıdır.
Cinsi iktidarsızlıq: Hormonal disbalanslara səbəb olan hipofiz vəzi şişi kişi xəstələrdə cinsi zəifliyə səbəb olur.
Ani əhval dəyişikliyi: Hipofizdə kütləvi təsir və təzyiqə səbəb olan şiş hormonal problemlərə səbəb olduğu üçün xəstə insan gülüşdən qəfil qəzəbə qədər dəyişən bir əhval-ruhiyyə nümayiş etdirir.
Sonsuzluq: Hipofiz vəzi şişi səbəbiylə meydana gələ biləcək sonsuzluq halları şiş çıxarıldıqdan sonra yaxşılaşdırıla bilər. Ancaq bu bəzən daimi ola bilər.
Laktasiya modelində dəyişikliklər: Hipofiz vəzi prolaktin hormonunun ifrazında mühüm rol oynayır, buna görə də burada meydana gələ biləcək şiş bu hormonun həddindən artıq və ya qeyri-kafi ifraz olunmasına səbəb ola bilər və istehsal olunan ana südü miqdarının dəyişməsinə səbəb ola bilər.
Həddindən artıq ACTH ifrazı nəticəsində yaranan Cushing sindromu: Həddindən artıq ifraz olunan ACTH hormonu kövrək sümük əmələ gəlməsinə, həddindən artıq çəki artımına, dəri ləkələrinə və emosional dəyişikliklərə səbəb olur və Cushing sindromunu tetikleyebilir.
Həddindən artıq böyümə və ya böyümədə gecikmə: Hipofiz vəzinin patologiyası səbəbiylə meydana gələ biləcək həddindən artıq böyümə hormonu uşaq xəstələrdə normaldan daha çox böyüməyə, daha az ifraz olunarsa böyümənin gecikməsinə səbəb olur.
Yorğunluq və səbirsizlik: Hormonlardakı problemlər və nizamsızlıq qəzəb, yorğunluq, narahatlıq və səbirsizlik kimi problemlərə səbəb olur.
Hipofiz vəzinin şişi necə diaqnoz qoyulur?
Əgər müntəzəm fiziki müayinə nəticəsində hipofiz şişindən şübhələnirsinizsə, Maqnit Rezonans Görüntüleme (MRT) ilə daha ətraflı müayinə aparılır. Bundan əlavə, şişin hormonal fəaliyyətini təyin etmək üçün qanda müxtəlif hormon səviyyələri qiymətləndirilməli və mümkün görmə problemləri ilə bağlı müayinələr aparılmalıdır.
Bu qiymətləndirmələr tibb mütəxəssisləri tərəfindən multidisiplinar şəkildə aparılmalıdır. Hipofiz şişlərinin simptomları adətən hormonların funksiyası ilə əlaqəli olduğundan ilk qiymətləndirmələr daha çox endokrinologiya və daxili xəstəliklər mütəxəssisləri tərəfindən aparılır. Vizual qiymətləndirmələr oftalmoloqlar tərəfindən aparılır.
Cərrahi müalicənin lazım olduğuna qərar verilərsə, bu əməliyyatı həyata keçirəcək həkim neyrocərrahiyyə mütəxəssisidir. Otorinolarinqoloqun vəzifəsi burundan keçirmə texnikası ilə edilən bəzi hipofiz əməliyyatlarında neyrocərraha kömək etməkdir. Bu iki cərrahi ixtisasın əməkdaşlığı bu gün getdikcə daha çox istifadə edilən endoskopik hipofiz əməliyyatlarında keçərlidir.
Endoskopik hipofiz əməliyyatı necə aparılır?
Əməliyyat üçün əvvəlcə endoskopik texnika müəyyən edilməli, sonra xəstə əməliyyata hazırlanmalıdır. Burundan girilərək başlanan əməliyyatdan əvvəl xəstələrin burnu və sinusları müayinə edilməlidir. Müayinə zamanı sinuslarda infeksiya, qoxu almada problemlər, burun axıntısı, baş ağrısı kimi əlamətlər aşkar edilərsə, ilk növbədə bu problemlərin həlli üçün müalicə tətbiq edilməlidir. Ancaq endoskopik çuxurdan əvvəl
uitar şiş cərrahiyyəsi, xəstələrin fiziki müayinəsi və nevroloji müayinəsi ilə birlikdə tələb olunan testlər birləşdirilməlidir. Xəstəyə endoskopik hipofiz şişinin çıxarılması əməliyyatının necə getdiyi ətraflı məlumatlandırılır.
Neyrocərrahlar və KBB mütəxəssislərinin birgə həyata keçirdiyi əməliyyat olan endoskopik hipofiz cərrahiyyəsində naviqasiya və endoskop adlanan texnoloji sistemlərdən istifadə edilir. Əməliyyata ilk başlayan cərrah olaraq LOR mütəxəssisi endoskopla sinusdan başlayır və kəllə dibində yerləşən hipofiz vəzinə çatır. Bundan sonra neyrocərrah şişi tamamilə təmizləyir və əməliyyatı bitirir. Bəzi hallarda əməliyyatdan sonra buruna tampon qoymaq lazım deyil. Əməliyyatda zədələnmiş toxuma müxtəlif texnikalarla düzəldilə bilər. Əməliyyatdan sonra xəstə qısa müddət ərzində evə buraxılır və tez sağalaraq normal həyatına qayıda bilir.
Endoskopik Hipofiz Cərrahiyyəsinin Üstünlükləri Nələrdir?
Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsinin üstünlüklərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsində baş verə biləcək mümkün septal, burun, sinus və diş fəsadları mikroskopik üsullardan istifadə edən köhnə üsullarla müqayisədə daha az baş verir.
Mikroskopik əməliyyatlarda retraktor və ya burun spekulumu istifadə olunur. Bu, burun içindəki strukturların zədələnməsinə səbəb olur. Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsində burun boşluğundan sfenoid sinusa çatmaq üçün təbii dəhliz kimi istifadə edilir ki, bu da diş köklərinin zədələnməməsi və burun dəliklərini bir-birindən ayıran septumun zədələnməməsidir.
Endoskopik hipofiz əməliyyatında pasiyent radiasiyaya məruz qalmır, çünki prosedur zamanı rentgen çəkməyə ehtiyac yoxdur.
Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsində təqdim edilən görüntü mikroskopun təqdim etdiyi görüntüdən daha geniş bir görmə sahəsini əhatə etdiyi üçün, endoskop şiş çıxarılarkən əmələ gələn boşluğa daxil edilə bilər ki, bu da cərrahın əməliyyatdan sonra geridə qalan hissələri görməsini təmin edir. şişin çıxarılması.
Endoskopik hipofiz əməliyyatları Akromeqaliya və ya Kuşinq xəstəliyi olan insanlarda yüksək müvəffəqiyyət nisbətini təmin edir.
Endoskopik hipofiz əməliyyatı sayəsində nəhəng hipofiz adenomaları yalnız bir seansda çıxarıla bilir.
Burundan serebrospinal mayenin sızması hipofiz əməliyyatlarının ən arzuolunmaz nəticələrindən biridir. Endoskopik hipofiz əməliyyatı sayəsində əməliyyat zamanı burundan sızan onurğa beyni mayesi yenidən burun vasitəsilə müalicə olunur ki, xəstənin ikinci beyin əməliyyatına ehtiyac qalmır.
Endoskopik hipofiz cərrahiyyəsinin fəsadları hansılardır?
Hər cərrahi əməliyyatın müəyyən riskləri var. Hər əməliyyatın riskləri var, lakin bu nisbət cərrahın təcrübəsinə və bacarığına görə dəyişə bilər. Bəzi risklər ölümcül ola bilər, digərləri isə müalicə ilə düzəldilə bilər. Endoskopik hipofiz şişi əməliyyatı haqqında bilinməsi lazım olan ən əhəmiyyətli faktor, diaqnoz və müalicədən əvvəl hipofiz vəzinə təzyiq nəticəsində yaranan bəzi fəsadların, hipofiz vəzinin təsir dərəcəsinə görə əməliyyatdan sonra %100 aradan qaldırıla bilməməsidir. əməliyyatdan əvvəl kütləvi təsiri ilə. Məsələn, görmə sinirlərinə həddindən artıq təzyiq nəticəsində sinirlər zədələnirsə, daimi korluq yarana bilər. Əməliyyat zamanı hipofiz vəzi zədələnə bilər və kəllə astarında meydana gələ biləcək mümkün dəliklərdən onurğa beyni mayesi çıxa bilər. Menenjit baş verə bilər. Sinusdakı toxumalarda yapışma meydana gələ bilər və tıkanıklığa səbəb ola bilər. Burun qanaması ola bilər, lakin xəstələrin çox az birində bu qanaxma əməliyyatdan sonra uzun müddət davam edə bilir. Nəhayət, burun da deformasiya ola bilər, lakin bu daha sonra əməliyyatla düzəldilə bilər.
